De zoneraad dient hierover geïnformeerd te worden. Hieronder een samenvatting.
Definitie
Een opvordering of opeising is een uitzonderlijk mechanisme, waardoor de openbare overheid prestaties oplegt aan (meerderjarige) fysieke personen of rechtspersonen, of zich het gebruik of de eigendom (verbruiksgoederen) toe-eigent van roerende goederen of het gebruik van onroerende goederen, zonder dat de toestemming van die personen of van de houders van die goederen vereist is. Weigeren of verzuimen aan een opvorderingsmaatregel is strafbaar. |
Drie belangrijke principes waaraan een opvordering moet voldoen:
- Legaliteit: er moet een rechtsgrond voorhanden zijn (artikel 181 wet civiele veiligheid en het uitvoerend KB van 25 april 2014 van dit artikel).
- Subsidiariteit: de opvordering moet een uitzonderlijk middel blijven waarop enkel beroep kan worden gedaan bij gebrek aan elk ander bestaand middel enkel in geval van noodzaak voor het algemeen belang.
- Proportionaliteit: er moet een belangenafweging gebeuren tussen het beheer van de noodsituatie enerzijds en de bescherming van de fundamentele rechten anderzijds. Dit hangt uiteraard samen met het subsidiariteitsprincipe.
Het opvorderingsbevel wordt in principe schriftelijk geformuleerd en dient te worden betekend met bericht van ontvangst, en moet op zijn minst de volgende gegevens vermelden:
In geval van uiterste hoogdringendheid, kan het opvorderingsbevel mondeling geformuleerd worden. In dit geval bevestigt de verzoekende overheid het bevel zo snel mogelijk schriftelijk, met motivering van de hoogdringendheid.
In geval van opvordering van goederen in gebruik, moet op voorhand en op tegensprekelijke wijze een boedelbeschrijving worden opgesteld, zodat eventuele beschadigingen of transformaties aan het einde van de opvordering kunnen worden vastgesteld.
Bevoegde personen die kunnen opvorderen
De opvordering hoeft niet noodzakelijk te gebeuren in het kader van de afkondiging van een noodplan of fase, ook tijdens een gewone interventie heeft in principe de zonecommandant (of de gedelegeerde officier) de bevoegdheid om te beslissen om tot opvordering over te gaan.
Tijdens afkondiging noodplan of fase is het de overheid die belast is met het beheer van de noodsituatie die de bevoegdheid heeft om tot opvordering over te gaan (raadgever in eerste instantie: Dir-CP-Ops).
Kosten
De memorie van toelichting bij de wet betreffende de civiele veiligheid bevestigt dat degene die beslist, dient te betalen. Aangezien een gouverneur in dit geval optreedt als afgevaardigde van de minister, zullen de kosten die voortvloeien uit een opvordering, opgedragen door de gouverneur, worden gedragen door de Staat. De kosten van een ongerechtvaardigde opvordering, waarbij de gouverneur niet is nagegaan of er voldoende beschikbare en geschikte middelen waren bij de openbare hulpdiensten, zal de FOD Binnenlandse Zaken evenwel niet voor rekening nemen.
Geen vergoeding van de kosten wanneer deze voortvloeien uit een opzettelijke handeling van het slachtoffer.
Vergoeding kan met opgevorderden worden afgesproken in een ondertekend schriftelijk akkoord.
1. Opvordering vermijden door een adequate noodplanning – afsluiten (raam)overeenkomsten
KB Noodplanning van 22 mei 2019.
Raamovereenkomst met professionele dienstverleners
Door op voorhand afspraken te maken rond de modaliteiten van de inzet met bepaalde diensten, personen of ondernemingen waarvan het personeel of materiaal zou kunnen worden ingezet tijdens een noodsituatie, en door eventueel nieuwe overeenkomsten aan te gaan, zouden opvorderingen in bepaalde gevallen kunnen worden vermeden tijdens een noodsituatie. Via een raamovereenkomst kan een lijst van leveranciers of dienstverleners worden vastgelegd. De wetgeving overheidsopdrachten (raamovereenkomsten) is hierop van toepassing.
2. Toch opvordering private middelen
Naleven gewone regels overheidsopdrachten, beroep op ‘dwingende spoed’ (grondig motiveren en aan 4 voorwaarden voldoen + administratieve controle achteraf!): onderhandelingsprocedure zonder voorafgaande bekendmaking.
Het koninklijk besluit van 25 april 2014 tot vaststelling van de modaliteiten van de opvorderingsbevoegdheid bedoeld in artikel 181 van de wet van 15 mei 2007 betreffende de civiele veiligheid, BS 27 november 2014.
Artikel 181 van de wet van 15 mei 2007 betreffende de civiele veiligheid, BS 31 juli 2007.
Het koninklijk besluit van 22 mei 2019 betreffende de noodplanning en het beheer van noodsituaties op het gemeentelijk en provinciaal niveau en betreffende de rol van de burgemeesters en de provinciegouverneurs in geval van crisisgebeurtenissen en -situaties die een coördinatie of een beheer op nationaal niveau vereisen, BS 27 juni 2019.
De zoneraad neemt kennis van de nota van de Directeur-Generaal Civiele Veiligheid omtrent de regelgeving en vormafspraken over opvorderingen vanuit verschillende beleidsniveaus. De nota werd in bijlage toegevoegd.